Hotuba ya Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa - Siku ya Chakula Duniani 2025

• Mhe. Kassim Majaliwa Majaliwa, Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania,
• Mhe. Balozi Dk. Batilda Salha Burian, Mkuu wa Mkoa wa Tanga,
• Bw. Gerald Geofrey Mweli, Katibu Mkuu, Wizara ya Kilimo,
• Bi. Agnes Kisaka Meena, Katibu Mkuu, Wizara ya Mifugo na Uvuvi,
• Bw. Rashid Kassim Mchatta, Katibu Tawala Mkoa, Mkoa wa Tanga,
• Waheshimiwa Wakuu wa Wilaya mliopo hapa,
• Wakurugenzi wa Halmashauri mliopo hapa,
• Viongozi wa Serikali,
• Familia ya Umoja wa Mataifa,
• Waheshimiwa Wageni,
• Waandishi wa Habari,
• Mabibi na Mabwana,

Siku ya Chakula Duniani Hoyee!

Tumekusanyika hapa leo kuadhimisha Siku ya Chakula Duniani. Siku ambayo kila mmoja wetu, kama mdau wa maendeleo, ameahidi kuhakikisha kwamba Watanzania wanapata chakula chenye afya na lishe bora. Sote tunataka kuiona Tanzania, na dunia, bila njaa.

Ningependa kuanza kwa kutambua Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa ahadi yake ya kutokomeza njaa kwa kuzingatia malengo ya Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs).

Pia napenda kutoa shukrani kwa kila mmoja aliyehusika katika kuandaa maadhimisho haya ya wiki nzima hapa mkoani Tanga, ikiwemo Wizara ya Kilimo, Wizara ya Mifugo na Uvuvi, Ofisi ya Mkuu wa Mkoa wa Tanga, Familia ya Umoja wa Mataifa nchini Tanzania, na washirika wetu wote muhimu. Shukrani  kwa wananchi wa Tanga kwa kutupokea kwa upendo na ukarimu.

Mheshimiwa Waziri Mkuu,

Siku ya Chakula Duniani inatukumbusha moja ya wajibu wa kale zaidi wa binadamu: jinsi tunavyolima, kushirikiana, na kuhifadhi chakula kinachotustawisha. Ikiadhimishwa katika nchi zaidi ya 150 duniani kote, ni mojawapo ya siku zinazotambulika zaidi kimataifa kwenye kalenda ya Umoja wa Mataifa.

Kaulimbiu ya mwaka huu, “Pamoja kwa Chakula Bora na Mustakabali Bora,” inaashiria dharura na umuhimu wa kuchukua hatua kwa pamoja. Inatutaka sote tufanye kazi kwa mshikamano, tukivuka mipaka ya kijiografia na sekta, ili kuboresha mifumo yetu ya chakula na kilimo. Maendeleo ya kweli yanaweza kufanikishwa tu kupitia ushirikiano; hakuna mshiriki mmoja aliyeweza kufanikisha yote peke yake.

Mifumo ya chakula na kilimo leo inakabiliwa na changamoto zisizo za kawaida. Migogoro, majanga yanayohusiana na tabianchi, na changamoto za kiuchumi zinaendelea kuathiri usalama wa chakula duniani. Wakati huo huo, changamoto zinazodumu kama vile utapiamlo, uzalishaji mdogo, hasara kubwa baada ya mavuno, upungufu wa ufadhili wa kilimo, wadudu na magonjwa, pamoja na uharibifu wa rasilimali asili, zinabaki kuwa changamoto kubwa. Takriban watu milioni 733 duniani kote wanakabiliwa na njaa, huku zaidi ya bilioni 2.8 wakikosa uwezo wa kununua chakula chenye lishe. Wakati huo huo, ongezeko la unene wa mwili na upotevu wa chakula vinaendelea kuongezeka, ishara dhahiri ya mfumo usio na usawa.

Hivyo basi, kubadilisha mifumo ya chakula na kilimo si chaguo bali ni hitaji. Inahitaji uwajibikaji wa pamoja, ushirikiano imara, na ahadi mpya kwa haki ya chakula kama haki msingi ya binadamu.

Mabadiliko ya mifumo ya chakula na kilimo pia ni muhimu katika kufanikisha Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs), hasa yale yanayolenga kutokomeza umasikini (SDG 1), kutokomeza njaa (SDG 2), kukuza ajira za staha (SDG 8), kuchukua hatua za kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi (SDG 13), na kupunguza ukosefu wa usawa (SDG 10). Malengo haya yote yameunganishwa, na mafanikio yake yanategemea kuhakikisha kuwa hakuna aliyeachwa nyuma.

Kuhakikisha hakuna aliyeachwa nyuma kunamaanisha kushughulikia ukosefu wa usawa wa kihistoria: kuhakikisha wakulima wanawake wanapata haki sawa ya kupata ardhi, mikopo na pembejeo; vijana washirikishwe si tu kama walengwa bali kama viongozi wa mabadiliko chanya ya kilimo; na jamii za vijijini zipate rasilimali wanazohitaji kufaidika na ukuaji wa uchumi na ubunifu.

Wakati dunia inakabiliwa na migogoro mbalimbali, kuanzia ongezeko la bei za chakula hadi majanga yanayosababishwa na mabadiliko ya tabianchi na mvutano wa kijiografia, uongozi wa Tanzania katika mabadiliko ya kilimo ni muhimu zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Kwa kuwekeza katika kuongeza thamani, usalama wa chakula, miundombinu ya kidijitali, na ushirikiano wa wakulima, Tanzania inaweka nafasi si tu ya kujiwajibisha bali pia kuwa kikombe cha chakula cha kikanda.

Kuna nguvu kubwa katika kufanya kazi pamoja kuelekea malengo ya pamoja. Umoja wa Mataifa unabaki kuwa mshirika thabiti katika kusaidia Tanzania katika njia hii. Tutaendelea kulinganisha msaada wetu na vipaumbele vya kitaifa na kushirikiana kwa karibu na Serikali, sekta binafsi, jamii za kiraia, na wakulima ili kutoa suluhisho linaloweza kupanuliwa, jumuishi, na endelevu.

Waheshimiwa Wageni,

Tunapoangalia mbele, ni muhimu kusisitiza kuwa chakula si tu kuhusu kula—ni kuhusu mifumo. Mtazamo wa mifumo ya chakula unatambua uhusiano wa karibu kati ya kile tunacholima, jinsi tunavyolima, jinsi kinavyofika kwenye sahani zetu, na jinsi kinavyoathiri afya yetu, mazingira yetu, na uchumi wetu.

Mifumo ya chakula ipo katika kiini cha mabadiliko ya tabianchi, lishe, maisha ya watu, bioanuwai, na usawa. Uwezo wa mtoto kujifunza, uwezo wa mkulima kupata kipato, na uwezo wa taifa kustawi vinategemea mfumo wa chakula unaostahimili, jumuishi, na endelevu.

Majanga ya mabadiliko ya tabianchi si matukio ya mazingira tu—ni majanga ya lishe, uchumi, na maendeleo. Vivyo hivyo, kuboresha uzalishaji wa kilimo si suala la chakula pekee—ni uwekezaji katika afya, elimu, na amani. Hivyo basi, lazima tukumbatie mtazamo wa jumla unaounganisha uzalishaji, usindikaji, ulaji, na uhifadhi.

Kwa misingi hii, tunawaita wadau wote—taasisi za serikali, washirika wa maendeleo, sekta binafsi, vyuo, vyama vya wakulima, na jamii—kuendelea kushirikiana kuimarisha mifumo ya chakula nchini Tanzania. Tulinganishe juhudi zetu, tutumie nguvu zetu za kipekee, na kuharakisha maendeleo kupitia ubunifu, uratibu wa sera, na mazungumzo jumuishi.

Umoja wa Mataifa unabaki kuwa mshirika thabiti. Tunapoadhimisha miaka 80 ya Umoja wa Mataifa na FAO, tunakumbusha ahadi yetu ya kuunga mkono Tanzania katika safari yake kuelekea mifumo ya chakula yenye haki, endelevu, na yenye lishe kwa wote. Tuko tayari kutembea mkono kwa mkono nanyi—kupanua kile kinachofanya kazi, kubadilisha kile kisichofanya kazi, na kuhakikisha hakuna aliyeachwa nyuma.

Pamoja, tujenge mustakabali ambapo kila chakula kinacholiwa kinatunza maisha, kila mkulima anastawi, na kila mtoto anakua mwenye nguvu. Hiyo ndiyo ahadi ya Siku ya Chakula Duniani—na ni ahadi ambayo lazima tuilinde.

Asanteni sana na Hongereni kwa Siku ya Chakula Duniani!